با سیستم مدیریت محتوا سایت (CMS) و انواع آن آشنا شوید

سیستم مدیریت محتوا یا CMS) Content Management System) که از اسمش پیداست؛ همان سیستمی است که با کمک آن محتوای وبسایت‌تان را مدیریت می‌کنید. یعنی چه؟ فرض کنیم که یک سایت یا فروشگاه اینترنتی دارید. محتوای وب‌سایت شما شامل چه چیزهایی است؟ دوست دارید چه چیزهایی در سایتتان قرار دهید؟ عکس، متن، ویدئو، موسیقی؟ خب محتوای وب‌سایت شما هر چه که باشد سیستم مدیریت محتوا به شما کمک می‌کند، که به سادگی آب خوردن و بدون داشتن دانش برنامه‌نویسی و نوشتن صدها خط کد مختلف، بتوانید آن را مدیریت کنید.
اگر سیستم مدیریت محتوای سایت نبود، شما مجبور بودید برای قرار دادن یک ویدئوی ساده در وبسایت‌تان با زبان‌های مختلفی کد بنویسید، صفحۀ جدید طراحی کنید، این کدها را بارگذاری کنید، خطاگیری کنید و کلی دردسر دیگر که هر آن ممکن است گریبانتان را بگیرد!
به عبارت دیگر، سیستم مدیریت محتوا نرم‌افزاری است که روی سرور نصب می‌شود و به شما این امکان را می‌دهد که سایتی پویا داشته باشید و بخش‌های مختلف سایتتان را به دلخواه تغییر داده و مدیریت کنید.

بهترین سیستم مدیریت محتوا چه ویژگی هایی دارد؟

تاکنون به تفاوت سیستم های مدیریت محتوا به صورت جامع و تخصصی نگاه کرده اید؟ اینکه کدام یک بهتر هستند و در چه مواردی با هم فرق دارند؟ همان طور که می دانید سیستم های مدیریت محتوای متفاوتی در بستر وب وجود دارد که هر کدام نیازهای قشر خاصی را پوشش می دهند. اما اگر بخواهیم به صورت موشکافانه تر بررسی داشته باشیم می توانیم  ویژگی هایی را برای تشخیص بهترین سیستم مدیریت محتوا در نظر بگیریم از جمله:

  • امکان انتشار محتوای جدید و سهولت امر: هر CMS با کیفیت شامل یک ویرایشگر قدرتمند و ابزارهای متعدد جهت ایجاد و انتشار محتوا است. به عبارتی به سادگی باید قادر به تولید محتوا در این سیستم مدیریتی باشید.
  • گزینه های دسته بندی کردن محتوا: هرچه محتوای سایت بیشتر باشد سامان دهی آن سخت و پیچیده تر خواهد شد. بر همین اساس سیستم مدیریت محتوای شما باید امکاناتی از قبیل برچسب گذاری، دسته بندی و موارد این چنینی را ارائه نماید.
  • امکان ویرایش محتوا: سیستم مدیریت محتوایی که انتخاب می کنید باید ابزارهای لازم جهت مدیریت و انتشار انواع محتوا را ارائه کند.
  • امکان شخصی سازی: متن باز بودن یا امکان افزودن قابلیت و توسعه امکانات از ویژگی های کلیدی یک cms بشمار می رود.
  • توسعه CMS: تیمی در پشت صحنه همواره نسخه هایی از CMS را منتشر می کنند تا کاربران قادر به بروزرسانی و تعمیم موارد امنیتی باشند.
  • امنیت: امنیت از موارد بسیار مهم در انتخاب سیستم مدیریت محتوا اختصاصی یا عام تلقی میگردد. امن ترین cms ها دارای مواردی همچون بروزرسانی های مداوم، رفع باگ های امنیتی و امکان توسعه عملکرد امنیتی سایت هستند.
5 ویژگی مذکور از موارد کلیدی و بسیار مهمی هستند که در انتخاب سیستم مدیریت محتوا (cms) باید در نظر گرفت.

انواع سیستم مدیریت محتوا سایت

سیستم‌های مدیریت محتوا انواع و اقسام مختلفی دارند؛ اما در یک نگاه کلی می‌توان آن‌ها را به دو دستۀ اشتراکی (SAAS) و کدباز (Open Source) تقسیم کرد. در ادامۀ مقاله هر یک از دسته‌ها را بررسی می‌کنیم و سپس به مقایسۀ آن‌ها می‌پردازیم.

سیستم مدیریت محتوای کد باز یا Open Source

کد باز، متن باز، اُپن سورس یا Open Source به نرم‌افزارهایی می‌گویند که امکان دسترسی به کد آن وجود دارد و قابل توسعه و تغییرپذیر هستند.وقتی که به کدها دسترسی داشته باشید خودتان (یا برنامه‌نویسی که استخدام می‌کنید) می‌توانید تغییرات دلخواهتان را در ظاهر و باطن سایت ایجاد کنید و خطاهای آن را برطرف کنید. البته نه به این معنی که برای استفاده از سیستم مدیریت محتوای اپن سورس به کدنویسی نیاز دارید؛ نه! برنامه‌نویسی و کد زدن زمانی لازم می‌شود که بخواهید برای کسب و کاری بزرگ سیستم مورد نظرتان را توسعه دهید و تغییرات اساسی در آن ایجاد کنید. 

به عبارت دیگر، در سیستم مدیریت محتوای اُپن سورس، تمام امکاناتی که برای مدیریت وب‌سایت نیاز دارید (از قرار دادن مطلب گرفته تا امکان ثبت نام در سایت و درج لوگو) برای شما فراهم شده است و بدون این‌که نیازی به کد نوشتن داشته باشید، می‌توانید آن‌ها را به کار ببرید. که در ضمن این سیستم‌ها کاملاً رایگان هستند اما اگر بخواهید آن‌ها را توسعه دهید، قالب‌های اختصاصی طراحی کنید و پشتیبانی برای آن پیدا کنید باید هزینه‌هایی را بپردازید. از بین سیستم‌های مدیریت محتوای کد باز نام جوملا، وردپرس و دروپال همواره می‌درخشد.

سیستم مدیریت محتوای اشتراکی یا SAAS

کلمۀ SAAS مخفف Software As A Service است و در فارسی به آن سرویس اشتراکی یا اجاره نرم‌افزار هم می‌گویند. اما این یعنی چه؟ سیستم‌های SAAS امکانات سیستم‌های متن باز را دارند، منتها با این تفاوت که به کدهای آن‌ها دسترسی ندارید و باید آن را از شرکت‌های ارائه‌دهندۀ سیستم‌ مدیریت محتوای اشتراکی به صورت اشتراک سالیانه، ماهیانه یا بستۀ محصول خریداری کنید.

با خرید اشتراک، دیگر نیازی به پرداخت هزینه‌های جدا برای طراحی قالب، پشتیبانی، اجاره هاست و استخدام طراح سایت و... نخواهید داشت. شرکتی که سرویس SAAS را به شما ارائه می‌دهد تمامی این امکانات را برایتان فراهم می‌کند. ویکس، اسکوار اسپیس و پرتال از جمله سیستم‌های مدیریت محتوای اشتراکی هستند که به آن‌ها سایت‌ساز هم می‌گویند.

معرفی بهترین سیستم های مدیریت محتوا متن باز:

  • وردپرس: وردپرس یک نرم افزار تحت وب متن باز (open source) می باشد که در دسته ی سیستم های مدیریت محتوا یا همان CMS ها که مخفف (Content Management System) می باشند، قرار میگیرد. از آنجا که سیستم وردپرس رایگان است، هر کاربری می تواند فایل های مربوطه ی آن را دانلود کرده و مورد استفاده قرار دهد. البته بدیهی است که وردپرس بخشی از نیازهای کاربران را برآورده می کند اما برای شخصی سازی و برآورده ساختن سایر نیازها، به متخصصینی نیاز است که تغییرات لازم را ایجاد کرده و یا سایر امکانات و ابزار مورد نیاز کاربران را فراهم نمایند. وردپرس توسط فردی به نام مت مولنوگ – Matt Mullenweg نوشته و برنامه نویسی شد و اکنون به بزرگترین سیستم مدیریت محتوای جهان تبدیل شده است (طبق این آمار)
  • جوملا: Joomla یک سیستم مدیریت محتوای متن باز و رایگان است که تحت اجازه‎نامه GNU/GPL منتشر می‎شود. جوملا به زبان PHP نوشته شده است و از یک فریم‎ورک مبتنی بر MVC بهره می‎گیرد و برای ذخیره سازی داده‎ها از پایگاه داده MySQL استفاده می‎کند. انواع وب‎سایت‎های تجاری کوچک و بزرگ، کسب و کار آنلاین، پرتال‎های خدمات الکترونیک، وب‎سایت‎های سازمان‎های دولتی، وب‎سایت‎های آموزشی و پرتال‎های آموزش الکترونیک، وب‎سایت‎های خبری و حتی وب‎سایت‎های شخصی کوچک، بوسیله جوملا پیاده‎سازی شده‎اند. استفاده از جوملا نیازمند دانش برنامه نویسی نیست. محیط جوملا کاربرپسند و کار با آن بسیار ساده است به گونه ای که کاربران مبتدی و متوسط هم می توانند از آن استفاده کنند؛ اما جوملا فقط مختص کاربران مبتدی نیست. امکانات جوملا بسیار گسترده است و برخورداری از یک بستر مناسب برای توسعه موجب شده هزاران افزونه برای آن ساخته شود. وجود قالب های زیبا و پیشرفته موجب زیبایی و تنوع سایت های استفاده کننده از آن شده است. امنیت جوملا در سطح نسبتا بالایی است. رایگان بودن جوملا دلیل کیفیت پایین آن نیست. جوملا تاکنون مفتخر به کسب جوایز بین المللی زیادی شده و از سیستم های مدیریت محتوای تراز اول دنیاست.
  • دروپال: با اینکه سهم زیادی از بازار نصیب وردپرس و جوملا شده است اما دروپال از این سهم بی‌نصیب نبوده و همواره علاقمندان زیادی خواهان آن بوده‌اند. در عمل، دروپال یکی از سیستم های مدیریت محتوا است که در بسیاری از زمینه‌ها مشابه جوملا می‌باشد. یکی دیگر از سیستم مدیریت محتوا ی محبوب که توسط شرکت های مطرحی چون New York Observer، Popular Science، MIT، Sony Music و Fast Company بکار گرفته شده، دروپال است. ویژگی های منعطف و کاربرپسند این سامانه امکان مدیریت محتوای سایت ها را تسهیل کرده است. دروپال دارای انجمن توسعه دهندگان فعال، تعداد زیادی کانال IRC و تالارهای گفتگو و مستنداتی است که پیوسته به روز و بهینه می شوند. این مستندات دربرگیرنده تمامی نیازهای نصب و راه اندازی وب سایت ها، ماژول ها، طراحی قالب ها و دیگر مسائل مرتبط است. وجود بیش از 6000 افزونه برای این سامانه تاثیر چشمگیری در افزایش قابلیت های این CMS جهت مدیریت محتوا داشته و بدان معناست که با بکارگیری این سیستم می توان تمام تمرکز را متوجه طراحی و راه اندازی وب سایت نمود و نیاز به درگیری با کدنویسی از میان رفته است.
در این مقاله سعی شد که شما را با سیستم های مدیریت محتوا به طور کامل آشنا شوید. آنچه که می‌تواند در انتخاب یک پلتفرم مناسب به شما کمک کند، آگاهی از کاربرد این سیستم های مدیریت محتوا و مشخص شدن نوع سایت شما است.